Stel je voor dat je elke dag de kans hebt om een glimlach te toveren op het gezicht van een kind dat in het ziekenhuis ligt. Dat is wat je als Cliniclown doet. Het idee achter deze bijzondere rol bestaat al sinds de jaren zestig en draait helemaal om één ding: kinderen even laten vergeten dat ze ziek zijn. Hoe waardevol is dat?
In Nederland begon het initiatief officieel in 1992 met de oprichting van de stichting CliniClowns. De aanleiding daarvoor kwam van professor Tom Voûte, die in het Emma Kinderziekenhuis in Amsterdam startte met een pilot. De eerste clowns betraden daar de afdelingen om te onderzoeken wat hun impact zou zijn op zieke kinderen. Sindsdien zijn deze bezoeken niet meer weg te denken uit het zorglandschap.
Wat doet een Cliniclown precies?
Een Cliniclown bezoekt kinderen die in het ziekenhuis liggen of in een zorginstelling verblijven. Door middel van spel, muziek en humor probeert hij of zij spanning en pijn te verminderen. Zo zie je clowns die ballonfiguren maken, verhalen vertellen of eenvoudige trucjes uitvoeren. Niet zomaar vermaak, maar een waardevolle bijdrage aan het welzijn van het kind.
De rol van de Cliniclown is niet altijd even zichtbaar, maar wel essentieel. Op het moment dat een kind angstig is voor een medische handeling of verdrietig is door de omgeving, komt de clown binnen met aandacht, creativiteit en de juiste toon. Soms door iets geks te doen, soms juist door heel stil aanwezig te zijn. Je bevindt je niet alleen in de speelkamer, maar ook in behandelkamers of aan bed, daar waar het nodig is.
En hoewel de naam anders doet vermoeden, werkt een Cliniclown niet alleen met kinderen. Ook in verpleeghuizen worden clowns ingezet om ouderen met dementie verlichting en contact te bieden. Op plekken waar communicatie lastig is, kan een eenvoudige blik of een klein gebaar wonderen doen.
Hoe word je een Cliniclown?
Om als Cliniclown aan de slag te gaan, is een stevige basis in het theatervak onmisbaar. De stichting werkt uitsluitend met mensen die ervaring hebben in de podiumkunsten. Denk aan opleidingen als Docent Theater, Acteursopleiding of Docent Drama. Heb je daarnaast ook nog ervaring met kinderen of met werken in zorgomgevingen, dan heb je al een mooie voorsprong.
Na je theateropleiding volgt een gespecialiseerde training. Je leert hoe je op een professionele manier kunt samenwerken met zorgpersoneel en hoe je inspeelt op emoties van kinderen in kwetsbare situaties. De opleiding, aangeboden door de CliniClowns zelf, duurt gemiddeld anderhalf jaar en bestaat uit lessen in spel, communicatie, improvisatie en kinderpsychologie.
Tijdens deze training draait het om meer dan techniek. Je leert hoe je subtiel inspeelt op wat een kind voelt, zonder over de grenzen heen te gaan. Ook wordt er gewerkt aan je fysieke aanwezigheid en hoe je via lichaamstaal zonder woorden iets kunt betekenen.
Wat zijn je dagelijkse taken?
Elke dag als Cliniclown is anders. Je past je aan op wie je voor je hebt. Het ene moment heb je te maken met een peuter die bang is voor een prik en het volgende moment ontmoet je een tiener die vooral behoefte heeft aan een goed gesprek in de vorm van een geïmproviseerd spel.
Je speelt geen ingestudeerd programma af, maar reageert op het moment. Soms zing je een liedje, dan weer doe je alsof je verdwaald bent in de gang van het ziekenhuis. Je creëert verwondering en verbinding in een wereld die vaak wordt beheerst door medische handelingen en routines.
Naast je interactie met kinderen ben je ook regelmatig in overleg met verpleging of artsen. Je zorgt ervoor dat je precies weet wie je kunt bezoeken en waar je juist terughoudend moet zijn. Jouw aanwezigheid moet altijd ondersteunend zijn en nooit storend. Die gevoeligheid maakt deel uit van je vak.
Wat moet je kunnen?
Een goede Cliniclown beschikt over een aantal specifieke vaardigheden. Je moet je kunnen inleven in hoe een kind zich voelt en op een natuurlijke manier contact maken. Empathie is daarbij onmisbaar. Daarnaast is creativiteit je grootste gereedschap. Je kunt snel schakelen, iets verzinnen uit het niets en durft je volledig in te leven in een spel.
Improviseren is je tweede natuur. De situatie verandert voortdurend en jij moet mee kunnen bewegen. Soms betekent dat een complete wending in wat je wilde doen, omdat het kind anders reageert dan je verwachtte. Ook non-verbale communicatie speelt een grote rol. Lichaamstaal, oogcontact en kleine gebaren zijn soms krachtiger dan woorden.
Geduld is een stille kracht die je elke dag weer nodig hebt. Niet elk kind stapt meteen in het spel. Soms duurt het minuten voordat je echt contact maakt. Je moet kunnen wachten, aanvoelen en vertrouwen dat het moment komt. Juist dat maakt je werk waardevol.
Wat verdien je als Cliniclown?
Het salaris van een Cliniclown ligt relatief hoog in vergelijking met andere beroepen binnen de zorg. Dat komt doordat de functie wordt vergeleken met beroepen binnen de theaterwereld. De arbeidsvoorwaarden vallen onder de CAO Theater, niet onder de CAO Zorg. Hierdoor ligt het maandsalaris gemiddeld tussen de 3200 en 4000 euro bruto. Op jaarbasis komt dat neer op een bedrag tussen de 38.000 en 48.000 euro.
Naast je basissalaris krijg je ook recht op reiskostenvergoeding, pensioenopbouw en vakantiegeld. De exacte hoogte is afhankelijk van je ervaring, het aantal uren dat je werkt en je specifieke achtergrond. Sommige mensen vinden het verschil met zorgpersoneel moeilijk te begrijpen, anderen noemen het volkomen terecht gezien de impact van het werk.